luns, 17 de decembro de 2018

MENSIS DECEM


Xa sabes que os problemas do calendario teñen a súa orixe na diferenza existente entre o ano solar (365 d. 5 h. 48´ 46 ´´) e o ano lunar  (354 d. 8 h. 48´).

Os exipcio sseguína o calendario solar. Os musulmáns o lunar. Os gregos usaban un calendario lunisolar, é dicir, un ano lunar de 354 días , pero adaptado ao sol engadindo un mes 13 º para agardaren polo sol que se engadía a cada catro anos e deu orixe ás Olimpíadas.

Sabías que o ano romano comezaba en  marzo? 

Inicialmente os romanos tiñan un calendario lunar que comezaba en marzo, coa primavera, como podemos demostrar observando os nomes do derradeiro mes do noso calendario: DECEMBRO = DECEMBER en latín que significa o décimo mes.

Que significará November?  Logo que cres que significa October et September?

Claro teñen moito que ver cos números romanos novem, octo et septem. E aínda poderíamos engadir o nome de SextilisQuintilis. Sabes a que meses pertencían estes nomes?

Disque os romanos contaban que fora o antigo rei de Roma, Numa Pompilio, herdeiro de Rómulo, o que engadiría aos dez meses outros dous, pero non hai certeza deste feito. O caso é que o cambio de comezo do ano sería institucionalizado polos romanos algúns séculos despois, pero isto é xa outra historia.

O mes do solsticio. A verba solsticio está composta de dúas latinas : Sol (o astro solar)  e o verbo sístere "permanecer quedo, parado"  Cada un dos dous instantes do ano en que o Sol deixa de apartarse do ecuador celeste e comeza de novo a aproximarse, e que coincide un co comezo do verán e outro co comezo do inverno.

xoves, 13 de decembro de 2018

NATUM VIDETE:


Procurando paralelos entre Roma e Belén, atopamos este cadro que representa?

Fíxate que non hai un boi, nin unha mula... que máis diferenzas atopas?

Imos logo a Belén, pastores... para traducir ao galego un vilancico moi coñecido que adoita cantarse en latín.

martes, 11 de decembro de 2018

O NACEMENTO DE ROMA



Imos saber como nace Roma, pero usando como fío condutor ás mulleres que se relacionan con este feito, mulleres que aínda que semelle que non foron transcendentais, o foron en realidade, aínda que os mitos e os relatos entre a historia e a lenda que se nos transmitiron, moitas veces (senón todas) foron escritos por homes cunha concepción claramente machista e nun mundo dominado polos homes. De aí que nós dende unha óptica moderna queiramos darlle unha voltiña ao asunto e ver se é posible contar as cousas de xeito distinto procurando recuperar o protagonismo que o pasado lle quitou ás mulleres.

I-   A deusa Venus nai de Eneas e as mulleres do heroe troiano: Creusa, Dido e Lavinia.
II- Rea Silvia, nai de dous xemelgos co deus Marte.
III- Luperca, unha muller ou unha loba?
IV-  Roma, nome de muller e as mulleres que posibilitaron a súa creación: Tarpeia, a traidora e Hersila, posiblemente a primeira raíña sabina de Roma.
V-  Lucrecia, a muller que fixo caer a monarquía en Roma.

luns, 26 de novembro de 2018

Repasando para o exame

ITALIA:
Xeografía 
Os nomes e as linguas de Italia

FACTA ET VITA: O Nacemento en Roma

GRAMÁTICA:
Os casos e as declinacións
Primeira declinación
Verbos regulares e verbo SUM
Segunda declinación
Adxectivos (I)


SINTAXE: Para traducir hai que ter en conta:
- Orde dos elementos da oración.
- Condancias do verbo e suxeito.
- Analizar as funcións sintácticas da oración.
- Consultar o léxico.
- Repasar o resultado.


mércores, 14 de novembro de 2018

Unha visita á nosa prehistoria

Visitaremos a Mámoa do rei.
Investigaremos sobre o nome e as lendas de tesouros agochados nas mámoas.
Descubriremos cal é a importancia da arquitectura do Neolítico en Galicia

xoves, 25 de outubro de 2018

SALVE IULIA!

Imos coñecer a alguén que nos vai acompañar ao longo do curso. Coñecerémola a través de pequenos textos que debemos ir traducindo e nos que iremos chamando a atención sobre diversos detalles importantes a ter en conta para traducir mellor os textos latinos. Imos cos tres primeiros:

A orde habitual na oración latina éSuxeito + complementos + verbo. Logo fixémonos no verbo en primeiro lugar para situar o suxeito e comezar a traducir coa nosa orde lóxica que é:
 Suxeito + verbo + complementos

 Fíxate no tempo verbal: vai distinguindo presente, pretérito, imperfecto ou futuro. Non todos os verbos están en presente de indicativo.

O capricho dos CC en latín unha herdanza do indoeuropeo: O caso ablativo é normalmente o dos Complementos Circunstanciais, pero tamén hai acusativos que funcionan como CC de dirección: Romam ire (ir cara a Roma)  in Italiam iter facere (facer o camiño cara a Italia) e  locativos, un resto da declinación indoeuropea que conserva desinencias propias como Romae ( en Roma), domi (na casa) que son un CC de lugar en onde.

IULIA ROMAE (I)

IULIA ROMAE (II)

IULIA ROMAE (III)

luns, 22 de outubro de 2018

VERBO SUM

Para avanzar co verbo SUM 

O verbo SUM, ES, ESSE, FUI: ser ou estar pode tamén traducirse en determinados contextos doutro xeito.

1º Sum significa ser en estruturas copulativas (sum + atributo):

Historia magistra vitae est: A historia é mestra da vida.

2º Significa "estar, existir, vivir" con complementos de lugar ubi (en onde):

 Antea eram Athenis, nunc Romae : Antes vivía en Atenas, agora (vivo) en Roma.

3º Sum + xenitivo posesivo seignifica "ser de, ser propio de, ser deber de..."

 Villa est agricolarum: A granxa é dos labregos.
Est magistrae docere: É propio ( deber de) da mestra ensinar.

 Sum + dativo posesivo significa "ter":



Villa rustica est agricolis: Os labregos teñen unha granxa.

Sunt nobis poma:  Nós temos froitas.

*Un uso especial cando se refire ao nome ( nomen) sería literalmente "ter o nome" ou mellor "chamarse":

Nomen Marco erat:  El chamábase Marco


EXERCITIA

Mihi nomen est Marcus, sed tibi Antonius.

Sunt tibi rosae et chartae, sed amicitia tecum mihi non est.

Est discipulorum bonorum studere et amare iustitiam et vitare discordiam.

Est magistrarum amare discipulos discipulasque.

Amicitia nobis cum regina erat.

Agricolae in terra et in villa sunt.

mércores, 17 de outubro de 2018

LABORARE PRIMA DECLINATIONE

Analiza e traduce o seguinte texto:

MINERVA ET DIANA
Fabulae carae sunt puellis, nam fabulae puellas delectant. Multae fabulae memorant antiquas deas.

Minerva dea non solum sapientiae magna dea est, sed etiam pugnas amat atque hastam galeamque habet. Minervam, sapientiae deam, amamus. Poetae prudentiam Minervae laudant et statuam aramque Minervae rosis ornant, atque gloriam Minervae saepe laudant.

Diana sagittas portat. Aras Dianae, deae lunae et silvarum, rosis ornamus, nam Diana dea feras sagittis saepe vulnerat et captat aut necat. Cerva Dianae sacra erat. Puellae aras Dianae rosis ornant.

QUAESTIONES:

Quae  statua Minervae est?

Quid animal ad Dianam est?

Cur Minerva hastam portat et Diana sagitas?

Para traducir temos que coñecer tanto os mecanismos básicos da lingua latina (que co declinator será máis doado de facer) como tamén dominar o léxico preciso, para o que podes botar man, polo de agora, imos ir apuntando un vocabulario: 

.Ad ( prep. de acusativo): a/xunto a.

amo,-as,-are: amar

antiquuus,-a,-um

ara,-ae(f) altar

aut(conx.): ou

carus,.a-um: querido/a

capto- as,-are: capturar

 cerva,-ae(f) cerva

dea,-ae(f) deusa.

delecto,-as,-are: gustar

Diana,-ae(f)Diana (Artemisa en grego)

fabula, ae(f): fabula, conto

fera,-ae(f) fera

galea,-ae(f) casco

gloria,-ae(f): gloria

habeo-es-ere_ ter

hasta,-ae(f) lanza

laudo,-as,-are: louvar, gabar

luna.-ae(f) lúa

magnus-a-um: grande

memoro, -as,-are: lembrar

Minerva,-ae (f): Minerva ( Atenea en grego)

Neco,-as,-are: matar

non solum...sed etiam: non só... senón tamén

orno, -as,-are: adornar

poeta,-ae(m) poeta

porto, -as.-are: portar, levar.

prudentia, -ae (f) prudencia

puella,-ae(f): nena/ Moza.

Pugna-ae(f): loita, batalla

rosa,-ae(f): rosa

sacer,-cra,-crum: sagrado

saepe: adv. con frecuencia

sagitta,-ae (f) frecha , seta.

sapientia, -ae (f) sabedoría

silva,-ae(f) fraga, bosque

statua,-ae(f) estatua

Vulnero –as,-are: ferir, vulnerar

luns, 8 de outubro de 2018

QUE SON OS CASOS E AS DECLINACIÓNS?

Imos dar un pequeno paso, que aínda que nos parecerá cativo, ten unh gran importancia á hora de poder traballar co latín. Trátase de coñecer o que son os casos e as declinacións:




- HABEMUS CASOS!!

- OS NOMES DOS CASOS



mércores, 3 de outubro de 2018

TITORIAL PARA APRENDER LATÍN (2)

Imos coa segunda parte desta introdución ao latín:

                                          
 
EXERCITIA II

FEMININUM SCRIBERE:

Claudius:_____________ Puer:__________
Altus:_________               Romanus:__________
Pater:____________          Bonus:__________
Amicus:__________          Niger:_________
Pulcher:__________          Magnus:_________


PLURALIA SCRIBERE:

Insula:___________         Magna:__________
Sum:____________         Altus:__________
Puer:___________           Romanus:________
Graeca:_________           Graecus:_________
Oppidum:_________       Templum:__________
Fluvius:___________      Provincia:__________
Niger:____________       Pulchra:__________
Est:____________           Estis: ____________
Ego:__________             Tu:___________
Ille:___________            Illa:__________
Magister:__________     Puella:__________
Discipulus:_________   

NOMINATIVUS,  o caso dos Suxeitos e Atributos:

Insula ________ est (pequena).
Claudius ____  _______ est (meu irmán).
Tu ____________ es. (meu mestre).
Nos ________   _________ sumus (bos e boas alumnos).
Claudia Antoniusque _______ _________ sunt. (meus amigos).
Ego ________ et__________ sum.



luns, 1 de outubro de 2018

TITORIAL PARA APRENDER LATÍN (1)

Imos ver e repasar conceptos que xa vimos nas anteriores a través dun titorial para aprender latín:



Rematamos a aula de hoxe cunha serie de exercicios para poñer en práctica os nosos primeiros coñecemenos e intuicións :


luns, 24 de setembro de 2018

SOBRE A LINGUA NAI DO LATÍN

A lingua que vén sendo avoa do galego,  do portugués, do castelán, do francés, do catalán e das restantes linguas románicas que derivan do latín é unha hipótese lingüística. Antes deseguir adiante debemos coñecer mellor a prehistoria da lingua latina.
Como se soubo que era a nai do latín?


mércores, 12 de setembro de 2018

SPES, ULTIMA DEA

Moeda romana coa representación da dea Spes.
Spes, spei (f): Esperanza.
Así aparece esta palabra nun dicionario de Latín. Con ela comezamos o curso, porque o lema do centro xira arredor do concepto da esperanza.

Saber latín
Imos comezar logo coa esperanza de chegar axiña, cando o curso vaia avanzado, a estudar a 5ª declinación  que como podedes supoñer polo número esixe pasar antes pola 1ª, 2ª, 3ª e 4ª que tamén son declinacións. Claro agora non sabedes que é iso das declinacións, explicarémolo ipso facto, mais non hoxe.

Temos tamén a esperanza de que, ademais de algo de lingua latina, neste curso coñezas mellor a historia e a vida dos romanos, comprobes canto temos de romanos nós os galegos, saibamos máis de como chegaron ata aquí e investiguemos que herdamos daquela época e como condicionou o noso futuro. Non esperemos máis. Comecemos:
Unha deusa co símbolo da abundancia na man, a cornucopia,
un atributo que comparten Ceres, Fortuna e Spes.






A deusa da Esperanza: Spes (en latín): unha deusa que, aínda que non semella ser a mesma deusa en Roma que en Grecia, Elpis ("esperanza"en grego), era representada como unha muller nova que ten na man unha flor (como na moeda da fotografía de máis arriba) ou coa cornucopia (como tam´ne podes ver noutra foto). Porta  símbolos ben da próxima primavera, a primeira ou ben, a outra, da abundancia, é dicir, en todo caso, do futuro proveitoso que ha chegar.

Os romanos dicían: "Spes, ultima dea" a esperanza é a última deusa, de onde sae o dito actual: a esperanza é o último que se perde.


Unha calivera coa moeda na boca para Caronte

Esperanza para a eternidade
 Sabías que os romanos (como tamén os gregos), á hora de soterrar ou queimar aos mortos, colocábanlle na bocados seus defuntos  unha moeda ou ben dúas nos ollos ?  Por que o facían? Naquel ritual estaba ben presente a esperanza.  Facíano coa esperanza de que tivesen pagada a súa viaxe ao Máis Alá, ao Alén. Tiñan a crenza que o barqueiro Caronte esixía ese pago para poder subir na barca que os levaba á beira contraria, ao do Outro Mundo.


QUAESTIO:
Quen será esta deusa: Ceres, Fortuna ou Spes?

luns, 11 de xuño de 2018

CONCURSO DE TEATRO CLÁSICO



Deseño de Mayte Calvar

Participamos con dúas obriñas no 1º Concurso de teatro clásico do San Narciso que terá lugar o próximo día 21 de xuño.  Unha traxedia grega versionada (a partir da versión galega da Aula de Teatro San Narciso: Palabras para Antígona de Sófocles a Anouilh) 


Foto de Mary Iglesias


Actúan:
Antígona: Andrea Iglesias Beltrán
Ismene: Ángela Santiago
Creón: Rodrigo  Pazos
Hemón: Manuel Albariñas
Eurídice: Iria Aguete
Soldados: Rubén Iglesias e Fernando Sobral

Vídeo: Mary Iglesias

Dirección: Héctor Silveiro














Deseño de Mayte Calvar

- A revolta das Sabinas: É unha comedia  traída da Atenas Clásica dende a Lisístrata de Aristófanes aos tempos da Fundación de Roma e adaptada por nós mesmos/as.

Actúan:
Hersila: Andrea Iglesias Beltrán
Sabinas raptadas: Ángela Santiago, Mayte Calvar e Iria Aguete
Tito Tacio, rei Sabino: Rodrigo  Pazos
Rómulo, rei de Roma: Manuel Albariñas
Albano: Rubén Iglesias
Sabino: Fernando Sobral

Dirección: Héctor Silveiro

A banda deseñada que acompaña a modo de introdución esta representación colgarémola en breve.







sábado, 5 de maio de 2018

Varios textos para ir practicando

AD TEMPLUM

 Claudius, pater Claudiae Luciique, mercator est, iam id scimus. Mox in Graeciam iter inire debet, nam garum vendere et nova dolia emere vult. Semper ad templum adit et sacerdotes consultat antequam iter init. Sacerdos dicit si iter inire oportet aut non.

In societate romana multi sacerdotes sunt, qui in templo deos consultant: Haruspex per sacrificium animalium viscera examinat. Augur caelum, fulmina, tonitra et aves quoque observat, quantae sunt, quid faciunt et unde veniunt; si aves  a latere dextro veniunt, praesagium bonum est, si a latere sinistro veniunt, praesagium malum est.

In Imperio Romano  alii sacerdotes sunt: Pontifices, qui ferias constituunt, Flamines, qui deorum cultum curant, et Vestales, quae ignem sacrum vigilant.

Templum aedificium est ubi dei habitant. Ante templum ara est, ubi sacerdotes animalia sacrificant. Templa romana super podium sunt et podia scalam habent; per scalas sacerdotes in templum intrant. Ceteri homines in templum intrare non possunt, sed ad templum manent. In templo una cella cum statua dei est.



adeo, is, ire, adii: dirixirse a
alius, alia, aliud ( pronm/ adxect) outro
animal, -is:(n) animal
antequam: conj. antes de/que
ara,-ae(f) altar
augur, -is ( m) sacerdote que interpreta o ceo e as aves.
cella,-ae (f): cela.
contituo, is - ere: establecer
curo,-as,-are,-avi: procurar, coidar.
deus-i: (m) deus
dexter, -tra,-trum (adxec) destro, dereito.
dolium, ii (n) barril, bocoi.
emo, is, ere: comprar
feria,-ae (f): festas
flamen- inis (m) sacerdote de culto aos deuses.
fulmen, -inis(n) raio
garum, i (n) salmoira.
haruspex, icis( m) sacerdote dos presaxios.
iam. adv. xa
id: pronome de is, ea ,id: este, esta, isto.
ignis, -is (m) lume
ineo, -is, -ire,-ivi: emprender, comezar.
intro, -as,-are, -avi; entrar
iter, itineris (n) camiño.
latus,-eris(n) lado, costado.
maneo, -es, -ere, -ui: permanecer
mercator,-oris(m) comerciante.
mox: adv. logo.
oportet: (vbo impersoal) convir, ser necesario.
podium, íi(n). podio, base
pontifex, -icis (m) pontífice, sacerdote máximo.
possum, potes, posse, potui: poder
praesagium, ii (n) presaxio.
sacer, -cra,-crum: sagrado
sacerdos, -otis (m) sacerdote
sacrificium, ii(n) sacrificio
scala,-ae (f): escada
scio, is, ire, scii: saber
sinister,-tra-trum(adxec) esquerdo, sinistro.
societas, -atis(f) sociedade.
satatua, -ae (f) estatua.
super (prep) sobre
tonitrum, -i (n) trono.
Vestalis, is ( f) sacerdotisa de Vesta
viscus, -eris (n): (sobre todo en plural) visceras, entrañas
vult 3ª sing. do presente do verbo irregular volo,vis, velle,volui: querer


Outros tres textos:

HUMANUM CORPUS

CICONIA ET VULPES

PUERORUM ROMANUM VITA

mércores, 2 de maio de 2018

PLUTO ET PROSERPINA: VER ET HIEMS

Pluto, inferorum deus, pulcherrimam Cereris filiam, frumenti deae, vidit et amavit.

Quare virginem in nemore flores legentem Pluto, ex terrae caverna proveniens, rapuit et in matrimonium duxit.

Excruciata dolore, mater non iam in agris laborat. Fames hominibus inminet.

Tum Iuppiter, deorum sapientissimus, concordiam efficit: Proserpina partem anni in terra cum matre, partem sub terra cum coiunge aget.

Dum in terra est, plurimos flores, magnam copiam frumenti videbimus; cum ad inferos excedit, Ceres, tristis fruges non gigniet.


ad: prep. de acusativo: cara a
ager, agri: (m) campo.
ago,is,ere, egi:facer, pasar o tempo, vivir.
amo, as,are,-avi: amar
annus,-i: m. ano
caverna,ae: f. caverna
Ceres, Cereris: f. Ceres
concordia,ae.(f)
coniux, -ugis: (m e f.) conxuxe
copia,ae: (f) abundancia.
cum (conxunción temporal) cando
dea,-ae. (f) deusa
deus-i (m) deus
dolor, -oris: (f) dor
duco,is,ere, duxi: conducir. (casar)
dum: conx. mentres
efficio,is,ere, -feci: facer
excedo,is,ere, excesi: descender
excruciatus,a,um: (adxec.-participio) desfeito
fames, -is (f) fame.
filia,ae.(f) filla
flos, floris: (m) flor
fruges, -um (só se declina en plural) cereais, colleitas.
frumentum, -i (n): trigo
gigno,is,ere, genui: xerar,enxendrar
hiems, hiemis:(m) inverno
homo.-inis(m) home.
inferi, -orum: m. infernos
immineo,es,ere: ameazar
Iuppiter, Iovis:(m) Xúpiter
lego,is,ere: ler / coller (legentem acus.sing  participio pte- adxec- tradúcese  "que collía")
mater,-tris (f) nai.
matrimonium.ii: (n) matrimonio
nemus, -oris (n) bosque
pars, partis:(f) parte
Proserpina,ae: (f)  Proserpina, filla de Ceres.
proveniens,-entis: saíndo (participio de pte. valor de adxect. tradúcese como xerundio)
Pluto, -onis: (m) Plutón
plurimi,ae, a: normalmente enunciado en plural moitos.
quare: adv. polo que
rapio,is ere, rapui: raptar
sapientissimus,a,um: o máis sabio
sub: prep de abla. baixo de
tristis, -e: adxec. triste.
tum:adv. entón
ver,veris (n) primavera.
video,es,ere, vidi: ver
virgo,-inis: moza

mércores, 25 de abril de 2018

OS ADXECTIVOS EN LATÍN


I) ADXECTIVOS QUE SE DECLINAN POLA SEGUNDA E A PRIMEIRA DECLINACIÓNS:
BONUS, -A, -UM:
LIBER, LIBERA, LIBERUM: Libre


II) ADXECTIVOS QUE SE DECLINAN POLA TERCEIRA DECLINACIÓN: 










luns, 23 de abril de 2018

DO REPASO DAS DECLINACIÓNS DOS SUBSTANTIVOS

QUAESTIONES:
Para repasa a primeira e a segunda declinaciósn proba a declinar un adxectivo como:
BONUS, - A, -UM: 

Logo tenta facelo coa terceira e un adxectivo como FORTIS, - E: 


domingo, 22 de abril de 2018

CUARTA E QUINTA DECLINACIÓNS


Para ver como podería quedar no declinator:

QUAESTIONES:
Proba a identificar nesta listaxe palabras da cuarta e da quinta declinación e declinalas:

aquila,-ae (f)
bos,bovis (m)
dies.ei (m/f)
dominus,-i (m)
exercitus, us (m)
gelu, -us (n)
manus, us(f)
mors, -tis (f)
res,-ei(f)
rex,-gis(m)
servus, -i (m)
templum,-i(n)

martes, 17 de abril de 2018

Quid faciunt homines et mulieres?


Viri Romani varia officia habent. Pater Lucii et Claudiae mercator est. Mercadores viri sunt qui vendunt et emunt merces varias: oleum, farinam, vinum, garum, pisces, carnem, amphoras, telas, gemmas et cetera. Claudius in officina Hispaniae garum facit; postea in provinciis Romanis garum vendit.

Pater Antonii miles legionis Romanae est. Legiones Romanae pugnant et Imperium Romanun defendunt. Pater Marci in urbe medicus est et cives sanant. In legionibus Romanis quoque medici sunt, qui milites aegros sanant.

Viri urbium et agrorum multa alia officia habent: tabernarius in taberna alimenta vendit; tonsor capillos et barbam virorum curat; magister discipulos docet; pistor panem facit; pigmentarius unguenta facit; tinctor telas tingit et cetera.

Patricius Romanus per multos annos cursum honorum facit: primum quaestor est, mox aedilis, praetor, denique consul.

In agro Romano, agricolae et pastores sunt. Agricolae terras laborant et pastores oves, vaccas et boves curant.

Feminae Romanae in domo sua manent et liberos curant, sed paucae alia officia habent. Sunt medici, ornatrices, paedagogae, obstetrices... Obtetrix feminas curat, cum suos liberos pariunt.

In societate romana servi labores arduos et difficiles faciunt.


QUAESTIONES

Quid facit medicus?
Quid facit pater Lucii?
Quid faciunt mercatores?
Quid faciunt feminae Romanae?
Quae sunt obstetrices Romanae?
Quae officia habent viri urbium et agrorum?
Quid faciunt patricii Romani?
Possuntne feminae sanare homines aegros?

VOCABULA:
aedilis,-is:(m) edil, maxistrado do goberno da urbe
aeger, gra,grum: adx. enfermo
ager,agri:(m) campo
alimentum-i(n) alimento
alius,alia,aliud: adx. outro
amphora, -ae:f. ánfora.
arduus,-a,-uum: adx. duro
barba,-are(f): barba
bos,-bovis(m): boi
capillus,-i(m) pelo, cabelo.
caro, -nis(f) carne
ceterus,-a,-um: adx. restante
civis,-is(m) cidadán
consul, is(m): consul, maxistardo equivalente a xefe de goberno
curo,-as,-are,avi: coidar. atender.
cursus honorum: a carreira política en Roma.
denique: adv finalmente
doceo,-es,-ere, docui: ensinar
emo,is ,ere: comprar, mercar
farina,-ae(f): fariña
garum,-i(n) garo (unha epecie de salmoira)
gemma, -ae(f) pedra preciosa.
Hispania, -ae: f. Hispania (a península enteira)
magister,-tri(m): mestre
medicus,-i(m) médico
mercator, -oris( m) comerciante.
merces,- edis(f) mercadoría.
miles,-itis(m) soldado.
mox: adv despois, logo
multus,-a,-um:adx.moito
legio,-onis(f): lexión
obstetrix-icis(f): parteira
officina, -ae: f. fábrica, obradoiro.
officium-ii: (n) oficio
oleum,-i (n) aceite
ornatrix, -igis( f) perruqueira
pastor,-oris (m):
patricius,-ii:(m) patricio
pigmentarius, -ii(m):perfumista
piscis-is(m) peixe
pistor,-oris: panadeiro
postea: adv. despois
praetor-oris:(m) pretor, maxistardo de xustiza
provincia,-ae:(f) provincia
pugno-as-are,-avi: loitar
quaestor,-oris(m): cuestor, maxistardo da facenda.
sano-as-are: sandar.
taberna,-ae(f) taberna, tenda de alimentos e comidas
tabernarius,-ii(m) taberneiro
tela, ae:f. tea
tinctor,-oris(m)
tingo,-is,-ere, tinxi: tinguir, tinxir
tonsor,-oris(m) perruqueiro
ungueantum,-ii: (n) perfume/ crema
urbs,-bis(f): cidade
varius,a,um: adx. variados distintos.
vendo,-is,-ere: vender
vinum,-i (n) viño
vir, -i (m) home, varón.

mércores, 11 de abril de 2018

UN TEXTO DE PLAUTO: SOSIAS

Un momento da representación en Ourense de Anfitrión, a comedia de Plauto, versión de Noite Bohemia.
Para preparar a proba de lectura de Anfitrión, é moi recomendable, ademais  ler a introdución  e ter en conta algunha das cuestións que se indican na guía didáctica da páxina 23 do libro. Referímonos a aspectos  como a orixinalidade da obra de Plauto e a súa relación con Grecia, o concepto da contaminatio, a diferenza entre Comedia Antigua e Nova, as partes nas que se divide unha comedia e, por suposto, a evolución semántica do nome do escravo Sosias.
Sobre a representación do grupo Noite Bohemia, reparar nos cambios que se introducen na súa versión en comparación coa obra escrita por Plauto.


Sosias  narra ao seu amo o encontro co seu "alter ego"  (o deus Mercurio).

SOSIA: Vera dico, domine. Omnem imaginem meam alter habet et similis est mei. Idem est atque ego.

AMPHITRUO: Quid narras?

SOSIA: Eodem est ille habitu; iisdem pedibus incedit, iidem oculi, idem nasus, eadem frons in capite eodem; co­lor idem eiusdem barbae. Easdem aures habet, os idem. Neque lac lactis similius est quam ille ego similis est mei. Eadem fecit atque ego. Ipse mihi omnia narravit, non modo pugnam, sed praedam, hostes ti­moremque meum. Ipsius Sosiae vim et virtutem ag­novi.

AMPHITRUO: Insane!

SOSIA: Vera dico. Nunc ego sum domi.

AMPHITRUO: Non es domi: hic mecum ades. Homo idem duobus locis simul esse non potest.

SOSIA: At ego sum profecto hic et illic: res ita est!

AMPHITRUO: Ubi bibisti, homo turpissime?

SOSIA: Nusquam equidem bibi.

AMPHITRUO: Tunc id dicis!

SOSIA: Ego ipse dico. Audisne? Domi ego sum, inquam, et apud te adsum Sosia idem. Res eius modi est...

VOCABULA: 
adsum, ades, adesse, affui: estar a pé /ante 
agnosco, is-ere, agnovi: coñecer.
apud ( prep.) ante, xunto a
at: conx. pero
audio, -is.-ire,-ivi: escoitar
aures-is:(f) orella
barba,-ae:(f) barba
bibo, is,ere,bibi: beber
caput,-itis (n) cabeza.
color, -oris(m) cor
dico, is ere, dixi: dicir
domi: (locativo de domus) en casa 
dominus, -i: señor
duo, duae,duo: dous.
equidem: adv. certamente
esse infinitivo do verbo sum, es, esse, fui: ser, estar.
eius (xenitvo de is ,es ,id: este, esta isto) de este
frons, frontis: (f) fronte.
habitus,us: forma  eodem habitu ( a mesma aparencia).
hic ( adv. ) aquí.
homo , hominis (m) home
hostis-is: (m) inimigo
idem, eadem, idem ( pronome de identidade) o mesmo, a mesma, o mesmo.
ille, illa, illud (pronome/ adx) aquel, aquela,aquilo ( pode ser el, ela)
illic; adv. alí.
imago, -inis(f): imaxe
incedo, is .ere: andar, avanzar.
inquam: (verbo defectivo ) digo
insanus, -a,-um: (adx) tolo.
ita(adv) así, deste modo
lac, lactis: (n) leite
mei (xenitivo do pronome persoal 1ª persoa singular) de min.
modus, .i: modo, maneira, xeito, forma.
narro,-as- are, avi: contar.
nasus, -i (m) nariz.
-ne? acaso...?
non modo... sed : non só... senón 
nunquam ( adv) nunca
oculus,-i:(m) ollo
omnis, -e: adx. todo
os, oris ( n) boca
pes,pedis (m) pé.
potest  3ª persoa de possum: poder 
praeda,ae(f) botín.
profecto (adv) certamente, sen dúbida
pugna,-ae (f) batalla, loita.
res, -ei (f) cousa, asunto. 
similis, -e: adx. semellante, idéntica
similius: Máis semellante a/que 
simul(adv) ao mesmo tempo
timor-oris: (m) temor.
tunc: (adv) entón
turpissmus,-a.-um: descarado, sen nada de vergoña
ubi? Onde
vera, ae: (f) verdade
virtus-utis(f) valor
vis: (vires) (f) forza 

Para calquera dúbida sobre o texto, podes consular o teu libro de Anfitrión nas páxinas 66-67.


BÓTALLE UN OLLO Á DECLINACIÓN DOS PRONOMES:


mércores, 4 de abril de 2018

TEATRO GRECOLATINO/ VISITA A OURENSE

Imos comezar a nosa preparación da visita sabendo que o nacemento de Ourense está relacionado cunha ARA, un monumento dedicado a unha deidade en cumprimento dunha petición por algunha causa,  dedicada ás Ninfas aparecida en 1802 nas primeiras excavacións na zona das Burgas :





Deidade a quen se lle dedica: NYMPHIS

Persoa que lla dedica: CALPURNIA ABANA AEBOSO


Motivo:  EX   VISU  (por un soño ou visión)

Fórmula final: V. S. L. (Votum Solvil Libens: "cumpriu gustosamente o voto /desexo / petición")


NYMPHIS.  Nunha ARA dedicada ás NYMPHAS, deidades romanizadas relacionadas coa auga e o seu poder curativo, nos lembra a orixe de  OURENSE que, se cadra, en lugar de chamarse así polo ouro que arrastraba o Miño, era un espazo coñecido polas súas augas termais ( o topónimo hai quen dí que procede da expresión latina "aquae URENTES", é dicir augas abrasadoras, en lugar da cidade auriensis que quere dicir "de ouro").



Mais se investigamos con maior fondura o tema emerxe o topónimo Burgas: BURGA:  unha palabra que podemos ben relacionala co CELTA  Beru “quente”  ou ben co  LATÍN burca “pía”. Neste contexto é onde un deus castrexo, é dicir, anterior á chegada dos romanos a estas terras fainos pensar nunha orixe da cidade anterior á invasión e conquista por parte de Roma, os fillo sda loba.

As orixes de Ourense, sen dúbida, están asociadas ás augas termais, nas excavacións máis recentes (1995-2010) na zona das Burgas atopáronse varias aras dedicadas a un deus prerromano denominado  REVVE ANABARAEGO.



Procuremos logo información sobre este deus prerromano para comentarlle aos noso compañeiros de 3º da ESO os resultados da investigación.
Camafeo atopado nas Burgas, representa o baño de Venus.

luns, 12 de marzo de 2018

Feminismo en Roma?

Houbo un movemento feminista en Roma? Como era a vida da muller?

Despois de que xa reparamos no papel das mulleres no proceso da Fundación de Roma, é dicir, no período que Roma foi unha Monarquía ( Dido, Lavinia, Aca Larentia, as Sabinas, Lucrecia). Imos  analizar agora o rol feminino na Roma da República e o Imperio. Antes debemos lembrar algo que subliñabamos sobre a historia da antigüidade o curso pasado: O cambio da sociedade da gens á  sociedade dos servi, ou escravista, é proceso que en Roma se vai producir á altura do século II antes de Cristo coincidindo coas guerras Púnicas contra os Cartaxineses.

"BAIXO TUTELA DE POR VIDA"
Esta é a mellor forma de describir a situación da muller en Roma en poucas palabras. Lembremos que Roma ten un código de leis civís que servirá como base do dereito europeo onde a muller tiña un status claramente inferior ao home.

A cuestión do nome das mulleres fronte ao dos homes tamén é moi representativa.

A muller na antiga Roma 

Coñeceremos a mulleres como:

VIRGINIA, filla de Apio Claudio, un caso ben parecido ao de Lucrecia, a muller que acabou coa monarquía en Roma.
VETURIA
VOLUMNIA
CORNELIA, nai dos tribunos da plebe Tiberio e Sempronio Graco.
SEMPRONIA
MARCIA, esposa de Catón, do que se divorciou para casar con Hortensio.
CLODIA, amada por Catulo.
FULVIA

Un grupo de mulleres que coñecemos despois de mortas:
CLAUDIA
TURIA

As tres oradoras da época republicana:
AMAESIA SENTIA ou  (77 a.C.)

CAIA AFRANIA (60 a.C.)

HORTENSIA (42 a.C,)


Tamén será interesante saber algo da relación de certas mulleres con Iulius Caesar:
AURELIA, nai de César.

CALPURNIA, terceira esposa de César

CLEOPATRA, derradeira raíña do antigo Exipto e nai de Cesarión

CORNELIA, primeira esposa de César.

IULIA, filla de César con Cornelia.

POMPEIA, segunda esposa de César.

SERVILIA, unha das amantes de César

Deixaremos para unha segunda parte ás mulleres da época Imperial tras da morte de César como:
ACIA

OCTAVIA


Podes consultar algunha outra muller romana das que temos referencia en mulleres da antiga Roma.