mércores, 14 de xuño de 2023

DOUS TÓPICOS PARA ABRIR BOCA

Un tópico literario é un lugar común, un tema universal e recorrente que se vén repetindo por tradición literaria e ao que acoden os autores cada vez que compoñen un texto botando man deste tipo de recursos que proveñen da literatura grevolatina e veñen circulando desde aquela ata os nosos días de maneira continuada. Esa é a razón de que leven o nome en latín.  

CARPE DIEM!

Para saber da importancia dun tópico literario como lugar común da literatura universal deberiamos rastrexar un deses tópicos, por exemplo, nalgunha desas cancións que temos na cabeza.

Poñamos por exemplo este tópico: Carpe diem! (aproveita o momento) como acabamos de ver unha composición en latín medieval varios séculos despois da invención do tópico polos gregos e romanos imos utilizar un dos poemas dos Carmina Burana de exemplo:




22-Tempus est iocumdum,       É un tempo alegre

o virgines,                                o mulleres!

modo congaudete                     soamente desfrutade

vos iuvenes.                              sodes mozas.

Oh, oh, oh                                 O, O, O, 

totus floreo,                             enteiro florezo

iam amore, virginali                xa polo amor dunha muller

totus ardeo,                              enteiro ardo.

novus, novus amor                   un novo,  novo amor

est, quo pereo.                          teño polo cal morro.

Onde está o Carpe díem esa invitación a vivir o momento nos versos anteriores? 

Este tópico que xa aparecía na lírica grega podemos atopalo na romana en Horacio: 

"Carpe diem, quam minime credula postero" (Oda I , 11)

"Aproveita o día, non confíes no mañá"



Para seguir curioseando sobre este tópico recomendamos: El laberinto de los tópicos




 TEMPUS FUGIT

Este tópico que acabamos de ver, o do carpe diem, debémolo relacionar con outro que está intimamente ligado a el , falamos do Tempus fugit. Xa o viramos ao comezo do curso en Catulo no poema Vivamus mea Lesbia.  Pero habitualmente se fala como texto referencial de Virxilio que nas Xeórxicas dixo:

"Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus" ( Georg. III 284)

  "Foxe entrementres, foxe irreparable o tempo"



luns, 12 de xuño de 2023

CARMINA BURANA

 





O FortunaVelut lunaStatu variabilisSemper crescisAut decrescisVita detestabilisNunc obduratEt tunc curatLudo mentis aciem,Egestatem,PotestatemDissolvit ut glaciem.
Sors immanisEt inanis,Rota tu volubilisStatus malusVana salusSemper dissolubilis
ObumbrataEt velataMichi quoque niterisNunc per ludumDorsum nudumFero tui sceleris.
Sors salutisEt virtutisMichi nunc contraria,Est affectusEt defectusSemper in angaria.Hac in horaSine moraCorde pulsum tangiteQuod per sortemSternit fortemMecum omnes plangite

Ave formosissima,
gemma pretiosa,
ave decus virginum,
virgo gloriosa,
ave mundi luminar
ave mundi rosa,
Blanziflor et Helena
Venus generosa!

 Podes consultar todos os textos aquí

mércores, 7 de xuño de 2023

DOMI MILITIAEQUE

  DOMI MILITIAEQUE: NA PAZ E NA GUERRA.


      COMO VIVÍAN ROMANOS e ROMANAS?

A vida dun romano/a no século I a. C. Debe pasar por diferenciar, en primeiro lugar, entre libres e escravos, entre homes e mulleres, a clase social, o nivel económico dos personaxes que queremos crear, pero tamén se están a pasar por un momento de paz ou de guerra lamentablemente tan presente para calquera romano/a do século I a. C. Interésannos incorporar todos os planos posibles por iso a vida cotiá dende a casa ata o foro, dende a escola ata o campamento,  dende o nacemento e a infancia á vellez e a morte son aspectos que nos interesan. Son roles tan distintos os dos homes e das mulleres, os dos señores e o dos escravos, os dunha sociedade en guerra ao dunha en paz que temos, por forza, que darlle corpo a esta viaxe creando ao longo da mesma (dende o momento que nós escollamos) unha parella (vir aut mulier) complementaria ao personaxe  escollido inicialmente  para esta experiencia.  

A interacción entre personaxes reais e ficticios, pero verosímiles, é a esencia do presente traballo onde o rigor e a capacidade tanto como investigador como narrador de cada quen vai quedar plasmada.

A)     DOMI:  Na vida de cada persoa son momentos transcendentais. Dalgúns xa temos falado: -     O nacemento e a morte, así coma da infancia e a escola, os primeiros momentos da formación. Agora toca facer un esquema para ver como seguiría a vida dun mozo romano ou unha moza romana, como o seu nivel económico, ser muller ou home condiciona o resto da súa vida digamos privata, aínda que moitas aspectos teñen, claro está, unha dimensión pública.



    Casa, alimentación e vestiario:


-          Formación:
-          Casamento:
-          Traballo:
-          Ocio:
- Urbs romana: 

B)      MILITIAE:Das guerras de conquista ás guerras civís. César pasará por ambos tipos de enfrontamentos que debemos abordar na nosa viaxe inevitablemente, en maior o menor medida segundo queiramos e precisemos. Deixamos as guerras civís para seguinte apartado.

A guerra das Galias o paso por esta etapa de César precisa varios complementos:
-          Como era a vida dun soldado no castra,-orum
-     

IN ITINERE

 

 IN ITINERE: 


Omnes mercatores itinera facere debebant, quia in variis locis merces ement et vendent.

In antiquo Imperio Romano  itinera difficilia et longa erant. Romani terra aut mari itinera faciebant.

Graeci nautae meliores quam Romani erant. Duo genera navium navigabant: naves longae, quae naves belli erant et onerariae, quae merces transportabant.

Omnes naves proram, in anteriore parte, puppemque in posteriore, habebunt; aliae cum remis navigabunt et aliae cum velis. Itinera terra longissima erant;

 Omnes urbes Imperii Romani per vias coniunctae erant; multae viae in urbe Roma initium habebant.

Milites Romani vias fecerunt et miliaria collocaverunt quae (relativo en neutro plural) spatium inter urbes indicabant; pontes quoque aedificabant, nam fluvii atque valles erant, qui alios locos separabant.

 Romani multa vehicula habebant, cum quibus itinera faciebant; in itineribus longis equos habere oportet; sed homines pauperes ambulabunt, quia pecuniam non habebant.

 Patricii Romani, qui divites erant, non solum equos habebunt, sed etiam servos qui in itineribus brevibus lecticam cum domino portabunt.


VOCABULA

Adeo,-is-ire: dirixirse, ir, marchar cara a

aedifico,-as-are,-avi: edificar

alius, alia,-ud: outro ( valor distributivo: un… outro…)

ambulo,-as,-are,-avi: camiñar, desprazarse

ancora, -ae (f): ancora

anterior- oris: anterior

antiquus-a-um: antigo

atque (conx) e

aut(conx) ou

bellum-i(n): guerra

brevis-e: breve, curto.

colloco, -as-are,-avi:  colocar

coniunctus-a,-um: unido

cum(prep) con

debeo,-es-ere, -ui: deber

deligatus-a-um: atado

destinatus-a-um: amarrado

difficilis,-e: difícil

dives, divitis: rico

dominus.-i(m) señor, dono

duo, duae,duo: dous

emo,-is,-ere, emi: mercar, comprar.

equus, -i(m) cabalo

exspecto.a-s,-are-avi: observar

facilis,-e: doado, fácil.

facio,-is,-ere, feci: facer

fluvius, -ii(m): río

genus, generis(n) xénero, tipo

Graecus, -a,-um: grego

habeo,-es,-ere,-ui: ter

homo, -inis(m) home

imperium, -ii (n) imperio

indico,-as,-are,-avi: indicar

initium-ii.(n) comezo, inicio

iter, itineris(n): camino

lectica, -ae(f): litera

locus,-i (m): lugar

longus-a-um: longo, extenso.

maneo,-es-ere,-ui: permanecer

mare,-is: (n) mar

melior,-oris (comparativo de bonus,-a,-um): mellor

mercator,-oris(m): comerciante

merx, mercis(f) mercadoría

miles-itis(m) soldado

miliarium,-ii(n): miliario( sinal indicador de distancias)

nam(conx) porque, posto que

nauta,-ae(m): mariñeiro

navigatio,-onis(f): navegación

navis,-is (f) nave

non solum….sed etiam non só… senón tamén

omnis-e: todo

onerarius-a,-um: de transporte, de carga.

oportet… verbo defectivo: é preciso

pars,-tis(f): parte

patricius,ii (Lm) patricio, home de orixe nobre

pauper,-eris: pobre

pecunia,-ae(f) diñeiro

pons, pontis(m): ponte

porto,-as,-are,-avi: levar

portus,-i(m) porto

posterior-oris: posterior

prora-ae: (f) proa

puppis, -is( f) popa

quam (conx.) que/como.

qui (m)/ quae (f) quod (n) (pronome relativo) o/a que quibus (ablativo plural) de qui

quia: (conx.) porque, posto que.

Remus, -i(m) remo

Romanus-a,-um: romano

secundus-a,-um: favorable

semper(adv) sempre

separo,-as,-are,-avi: separar

servus-a,-um: escravo

spatium-ii(n) distancia

sum, es, esse, fui: ser

terra-ae(f): terra

trasnporta-as-are,-avi: transportar

tranquillus,-a, -um: tranquilo, calmo.

ubi(adv) onde

urbs, -bis(f) cidade

vallis,-is( f) val

varius,-a,-um: variado, distinto

vehiculum,-ii(n) vehículo

velum, i(n) vela dun barco

vendo, -is,-ere, vendidi: vender

ventus,-i(m) vento

via,-ae (f): vía, camiño

volo, vis, velle, volui (vbo. IRREGULAR): querer