venres, 30 de outubro de 2020

DEFUNCTI


Hoxe comezamos a clase coa tradución desta fermosa estela funeraria, aínda que moi dramática como di o dito latino:  MORS CERTA,  HORA INCERTA!

Unha lápida cristiá para traducir

Na lápida aparecen uns pavos que son símbolo da inmortalidade na iconografía cristiá. Ademais tes as letras gregas alfa e omega maiúsculas, a primeira e a última letra do alfabeto grego que nun contexto cristiá significan que Cristo é o principio e a fin de todas as cousas: "Eu son a alfa e a omega, principio e fin de todas as cousas".

 

Abreviaturas:

M= menses; D= Dies

Nomes propios:

Agricius, -i: Agricio

Evonyma, -ae: Evonyma

Syrica, -ae: Syrica (nome que pode denotar a súa orixe siria, tal vez unha escrava liberada)

Vocabulario:

caritas, caritatis: amor, agarimo.

hic: adverbio, aquí

pax, pacis : paz

pono, -is, -ere, posui, positum: poñer, colocar

pro: prep. de ablativo, por

requiesco, -is, -ere, requievi, requietum: descansar

soror, sororis: irmá

titulus, .-i: inscrición

vivo, -is, -ere, vixi, victum: vivir

 

Cuestións:

- Que significan os símbolos que aparecen na lápida?

- Quen é o defunto? Cantos anos tiña?

- Quen son os que dedican a inscrición? Que relación teñen co defunto?

- Que expresións de orixe cristiá aparecen na inscrición?


 Sempre que se achegan estas datas de Defuntos lembro cousas como que aos nenos da Illa de Arousa lles resulta tan familiar pedir unha "esmoliña para os defuntiños que van alá" ou que existira de vello un costume funerario romano no que os mortos tenten dialogar eternemente cos vivos:

VIATOR, VIATOR:

QUOD TU ES, EGO FUI;
QUOD NUNC SUM, ET TU ERIS.
"

Para traducir esta estela: Debes usar distintos tempos do verbo SUM

nunc: adv agora

quod: (pronome relativo neutro) o que 

viator,- oris: camiñante.


Este costume chegou á Gallaecia porque nunha das estelas funerarias que consevamos no Museo Provincial de Lugo ataopamos esta inscrición:

UT, QUI LEGIS, DICAS:  "SIT TIBI TERRA LEVIS"

Para traducir esta estela:

dico,-is.-ere, dixi, dictum: dicir ( segunda persoa presente de subxuntivo) 

lego, is, -ere, legi, lectum: ler (segunda persoa do presente indicativo)

levis, -e: adxec. leve, lixeiro

sit:  verbo sum terceira persoa singular do presente de suxuntivo .

terra, ae: terra

tibi: pronome persoal tu en dativo (para ti) 

ut: conx. para


Por último e para rematar por hoxe traio unha estela falante cargada de humor, a ver se sodes capaces de traducila:

POSITUS EST HIC LEBURNA MAGISTER MIMARIORUM, QUI VIXIT ANNOS PLUS MINUS CENTUM. 

- ALIQUOTIES MORTUUS SUM, SED SIC NUMQUAM! OPTO VOS AD SUPEROS BENE VALERE.


Nomes Propios:

Leburna (Nome dun home porque di a contuanuación que é magister mimariorum, é dicir: mestre de mimos ou actores).

Superi,-orum: subs. plural Deuses (seres Superiores).

VOCABULARIO

ad: prep. a 

aliquotiens: adv. ás veces

annus- i: ano

bene: adv: ben

centum : num.  cen

hic: adv. aquí.

minus:adv.  menos

mortuus, - a, -um (participio do verbo morior: morir) morto. 

numquam: adv. nunca.

opto, -as, -are, -avi, -atum: desexar, pedir

plus: adv. máis.

pono,-is, -ere, posui, positum: Sepultar (acción de colocar ou depositar un cadáver)

sic: adv. así, deste modo.

valeo, -es. -ere, valui.-itum- ser útil, servir, pero aquí seguramente como na fórmula de saúdo acompañada do adverbio bene: estar ou ir ben, tamén estar alegre ou contento.

vivo, -is, -ere, vixi, victum: vivir

vos: pronome pers: vos


QUAESTIONES:

I- CONVERTERE IN LINGUAM GALLAECIAM  STELAS 

II- AUDETE SAPERE (para saber máis atrevédeos a lembrar o que víramos na Aula Clásica do curso pasado)

luns, 26 de outubro de 2020

FAMILIA ROMANA (II)

 


Qui Cornelius et Iulius sunt?

Interrogat Cornelius: Estne Davus servus tuus?

Suntne Delia et Syra ancillae tuae?

Iulius dicit:  Servi mei sunt Medus et Davus et ceteri multi.

Magister interrogat:  Estne Titulus libri tui "Lingua Latina "? 
Qui est titulus capituli primi?
Qui est titulus capituli secundi?

ANALIZA:
In familia mea servi  centum sunt.

Numerus servorum meorum centum est.

Magnus numerus servorum tuorum est!

 Delia et Syra et ceterae multae ancillae meae sunt.

Multae paginae et multa capitula in libro tuo sunt.

In pagina prima capituli secundi multa vocabula  nova sunt.

Numerus vocabulorum latinorum magnus est.




DO LATÍN ÁS LINGUAS QUE FALAMOS

DO LATÍN ÁS LINGUAS QUE FALAMOS

 Pequeno traballo de investigación: Procura unha listaxe de 25 latinismos que se usen en galego ou en castelán. 



domingo, 25 de outubro de 2020

FAMILIA ROMANA I

 



QUAESTIONES:
Estne  Medus filius Iulii?
Iulius _______ servorum et _____ liberorum est.
Estne Delia filiae Aemiliae?
Cuius ancilla est Syra?
Cuius Medus et Davus servi sunt?
Quot liberi in familia Iulii sunt?
Quot filiae et quot filii?
Quot servi in familia sunt?
In familia Iulii ______ servi, _______ liberi sunt.
Iulius domin-__ mult-_____ serv-_____ est.
Numerus liber-_____ est tres.
In familia Iuli-_ magn-_ numer-_ serv-___ et pauc-_ numer-_ liber-___ est.
In familia Iuli-_ mult-_ serv-_ Graec-_ et mult-__ ancill-__ Graec-__ sunt.
In Graecia et in Italia magn-__ numer-__ oppid-_____ sunt.
Sparta, Delphi Tusculumque tria oppid-__ sunt, duo oppid-_ Graec-_ et unum oppid-__ Roman-_.
Suntne magni fluvii in Africa?
Suntne magnae insulae in Graecia? 

xoves, 8 de outubro de 2020

EXERCITIA (I)

 EXERCITIA (I)

QUAE MATER LINGUAE LATINAE EST?

 O INDOEUROPEO,  NAI ou PAI  DA LINGUA LATINA


  Os estudosos lograron deducir cal é a orixe da meirande parte das linguas que se falan hoxe en Europa e dun importante número de linguas de Oriente ata chegar mesmo a India.

 Dende a India a Fisterra encontramos basicamente unha mesmas palabras para denominar o lobo, a raposa, o oso, o cervo e o porco (polo tanto o mundo da caza); unhas mesmas palabras para denominar o boi, a ovella, a cabra, o leite, se a caso os ovos (é dicir, a gandeiría); unhas mesmas palabras para denominar o queixo, a lá, o mel, o sal, o carro, o xugo e a fariña (é dicir, a agricultura); igual acontece co ouro, a prata, o cobre (metarlurxia), co cabalo e co can (animais domésticos), co arco e coa machada (armas), co salmón e co barco, pero non co mar (navegación fluvial). pero, en cambio, non hai parecido ningún entrea as respectivas maneiras de nomear o mar, o león, o tigre e o camelo:

Como explicar tantas coincidencias?
 
Todos estes pobos que habitan tan amplo territorio teñen linguas que proceden dun único pobo prehistórico: o indoeuropeo.

No mundo hai, se simplificamos e atendemos a súa orixe por continentes, cinco grandes grupos de linguas unha destas grandes familias é a Indoeuropea.

O MÉTODO DA LINGÜÍSTICA COMPARADA



 A familia INDOEUROPEA está formada polas linguas euroasiáticas derivadas daquel idioma que non deixou escritos, porque se falou na prehistoria, pero que sabemos existiu polas semellanzas entre linguas como o latín e o grego, ou o celta e o xermánico á hora de nomear todos os nomes citados máis arriba. 

 INDOEUROPEUS, PATER FAMILIAS!


Debes saber:
1- En que lugar habitaron os primeiros indoeuropeos? 
2- Cales son as linguas fillas do Indoeuropeo, as principais familias de linguas, xa históricas e que derivan do Indoeuropeo? 
3- Como se soubo que había parentesco lingüístico entre todo este numeroso grupo de linguas existentes de Fisterra ata a India?

luns, 5 de outubro de 2020

Numeri et Litterae

 NUMERI

 Os dedos da man, como moitos de nós fixemos de pequenos, serviron aos romanos para estilizalos e dar lugar aos famosos números I, II, III e tamén IIII que normalmente escribían así e non tanto IV

A man aberta (catro dedos unidos e o pulgar separado) disque dá lugar ao cinco: V.  
Os números restantes proceden de letras do alfabeto grego que os romanos non usaban. O número 10= procede da letra grega "khi" son que non había en latín.  
A letra grega Ψ"psi" foise volvendo angulosa e perdeu o trazo esquerdo ata aparecer como L= 50. 
Θ"theta" grego foise abrindo e perdendo o guión central ata seren = 100. 
D = 500 deriva da metade da letra Φ"phi" que se foi abrindo ata chegar a seren un = 1000.



LITTERAE

Imos coñecer a orixe do alfabeto latino que deriva do grego a través do etrusco e explicar logo como se len as distintas letras e algunhas regras importantes de pronunciación do latín clásico.





EVOLUCIÓN DO ALFABETO LATINO  

Finalmente, imos ver como evolucionou o alfabeto latino ata os nosos días:

domingo, 4 de outubro de 2020

ALFABETO E PRONUNCIA DO LATÍN

 Vemos un par de vídeos que nos poden servir de limiar e logo comentamos: 



I-  Vendo as distintas etapas da historia da lingua latina, ata que época pensas que o latín se usou como lingua vehicular para calquera materia nas universidades de todo o mundo?

II- Que che suxire esta afirmación do poeta latino Horacio: "Graeci capta ferum victorem cepit et artes intulit in agreste Latio"?



III-  Fíxate no alfabeto latino e no galego. Que diferenzas cres que pode haber á hora de pronunciar o latín en lingua galega ou en castelán? 


xoves, 1 de outubro de 2020

GALLAECIA, NOSTRA TERRA EST




GALLAECIA NOSTRA TERRA EST.
Gallaecia in Eurōpā est. Lusitania in Eurōpā est. Gallaecia in nostrā paeninsulā est. Lusitania quoque in nostrā paeninsulā est.

Gallaecia et Lusitania provinciae romanae sunt. Lusitania et Gallaecia in nostrā paeninsulā sunt. Baetica quoque in nostrā paeninsulā est.


 Post legere, responde quaestiones:

- Quae est nostra terra?___________________________

Gallaecia et Lusitania ubi sunt?_____________________________________

-  Num Gallaecia in Italiā est?  _______________________________________

- Suntne Baetica et Lusitania in nostrā paeninsulā? ________________________________

Quae sunt Gallaecia et Lusitania? _______________________________________


Corticata insula parva gallaica est. Arousa insula gallaica est. Tambus quoque insula gallaica est. Corticata, Tambus et Arousa insulae gallaicae sunt.

Minius fluvius est. Minius fluvius in Gallaeciā est. Tamaris fluvius parvus gallaicus est. Minius fluvius magnus est. Dourius quoque fluvius magnus est.  Minius et Dourius fluvii magni sunt. Minius et Dourius in antiquā Gallaeciā sunt. . Minius fluvius gallaicus est. Minius et Dourius fluvii gallaici sunt.  Lameira fluvius in villā Marini est. Lameira fluvius parvus est, sed Tagus fluvius magnus est.


 Post legere, responde quaestiones:

- Quae sunt Arousa et Tambus?_______________________________

Qui sunt Minius et Dourius?____________________________________

-  Lameira fluvius ubi est?  _______________________________________ 

- Estne Minius in Gallaeciā?____________________________________

Tagus fluvius ubi est? ____________________________________________



Gallaecia provincia romana est.  Brigantium oppidum gallaicum est. Brigantium in Gallaeciā est. Salamantica in Gallaeciā non est.  Salamantica oppidum lusitanum est. Emerita Augusta in Gallaeciā non est, sed in Lusitaniā est. Lucus Augusti, Asturica Augusta et Bracara Augusta in Gallaeciā sunt.  Lucus Augusti, Asturica Augusta et Bracara Augusta oppida gallaica sunt.

 Nostra terra ante Atlanticum Oceanum est,  Gallaecia finis mundi est, quoque ultima terra mundi est.  In ultimā terrā ante Oceanum Atlanticum pharus brigantinus est. In Gallaeciā multum aurum est.

Multa castra in terrā gallaicā sunt.   Nos gallaici et gallaicae sumus.


 Post legere, responde quaestiones:

- Quid est Brigantium?________________________________

- Ubi sunt Lucus, Asturica et Bracara?_____________________________________

- Num Lucus, Asturica et Bracra insulae sunt?____________________________________

- Estne Brigantium in Lusitaniā___________________________________

. Ubi est pharus brigantinus?____________________________________

- Num paucum aurum in Gallaeciā?_____________________________________

- Suntne pauca castra in terrā gallaicā?______________________________________

- Qui sumus nos?_________________________

- Ubi est nostra terra?_____________________________