GALLAECIA TERRA MORTUUM EST

GALLAECIA TERRA MORTUUM EST

O VERBO EN LATÍN

 VERBUM 

TRIA NOMINA?

 

NATUS SUM (O nacemento en Roma)

Quid est tria nomina?

DECLINATOR

Unha ferramenta moi útil o DECLINATOR que nos acompañará nesta batalla coa análise e tradución de textos. Iremos ampliando a medida que vaiamos aprendendo declinacións.  Procura ter unha copia contigo sempre.   E  para saber como usalo pode ser moi útil ver os seguintes vídeos:

Analiza e traduce usando o declinator o seguinte texto:

MINERVA ET DIANA

Fabulae carae sunt puellis, nam fabulae puellas delectant. Multae fabulae memorant antiquas deas.

Minerva dea non solum sapientiae magna dea est, sed etiam pugnas amat atque hastam galeamque habet. Minervam, sapientiae deam, amamus. Poetae prudentiam Minervae laudant et statuam aramque Minervae rosis ornant, atque gloriam Minervae saepe laudant.

Diana sagittas portat. Aras Dianae, deae lunae et silvarum, rosis ornamus, nam Diana dea feras sagittis saepe vulnerat et captat aut necat. Cerva Dianae sacra erat. Puellae aras Dianae rosis ornant.

QUAESTIONES:

Quae  statua Minervae est?

Quid animal ad Dianam est?

Cur Minerva hastam portat et Diana sagitas?

Para traducir temos que coñecer tanto os mecanismos básicos da lingua latina (que co declinator será máis doado de facer) como tamén dominar o léxico preciso, para o que podes botar man, polo de agora, imos ir apuntando un vocabulario: 

Ad ( prep. de acusativo): a/xunto a.

amo,-as,-are: amar

antiquuus,-a,-um

ara,-ae(f) altar

aut(conx.): ou

carus,.a-um: querido/a

capto- as,-are: capturar

 cerva,-ae(f) cerva

dea,-ae(f) deusa.

delecto,-as,-are: gustar

Diana,-ae(f)Diana (Artemisa en grego)

fabula, ae(f): fabula, conto

fera,-ae(f) fera

galea,-ae(f) casco

gloria,-ae(f): gloria

habeo-es-ere_ ter

hasta,-ae(f) lanza

laudo,-as,-are: louvar, gabar

luna.-ae(f) lúa

magnus-a-um: grande

memoro, -as,-are: lembrar

Minerva,-ae (f): Minerva ( Atenea en grego)

Neco,-as,-are: matar

non solum...sed etiam: (locución correlativa adverbial): non só... senón tamén

orno, -as,-are: adornar

poeta,-ae(m) poeta

porto, -as.-are: portar, levar.

prudentia, -ae (f) prudencia

puella,-ae(f): nena/ Moza.

Pugna-ae(f): loita, batalla

rosa,-ae(f): rosa

sacer,-cra,-crum: sagrado

saepe: adv. con frecuencia

sagitta,-ae (f) frecha , seta.

sapientia, -ae (f) sabedoría

silva,-ae(f) fraga, bosque

statua,-ae(f) estatua

vulnero –as,-are: ferir, vulnerar

ANÁLISE E TRADUCIÓN DO TEXTO

Minerva dea non solum sapientiae magna dea est, 

 SUXEITO        ENLACE       C N      ATRIBUTO   Vbo.

sed etiam pugnas amat atque hastam galeamque habet.

ENLACE       OD       Vbo.   conx.         OD              conx.    Vbo.

                                       aposición

Minervam, sapientiae deam, amamus.

  OD                  CN                OD.        Vbo.

Poetae prudentiam Minervae laudant et 

SUX.         OD                  CN.         Vbo.       conx.

statuam aramque Minervae rosis ornant, 

      OD.           conx.      CI            CC.   Vbo.

atque gloriam Minervae saepe laudant.

 conx.      OD.           CN            CC        Vbo.

Diana sagittas portat. 

SUX.        OD         Vbo.

                                aposición

Aras Dianae, deae lunae  et  silvarum, rosis ornamus, 

 OD.      CN.      CN.      CN.   conx      CN.           CC.      Vbo.

nam Diana dea feras sagittis saepe vulnerat et captat aut necat. 

conx.   SUX.       OD.      CC.       CC.      Vbo.      conx  Vbo.   conx. Vbo.

Cerva Dianae sacra erat.  

SUX.        CI.      ATRIB.  Vbo.   

Puellae aras Dianae rosis ornant.

SUX.     OD.      CI.   CC.     Vbo.

HABEMUS CASUS

 

HABEMUS CASUS?

DOS CASOS ÁS DECLINACIÓNS

IMPERIUM ROMANUM ET EUROPA

  

LECTIO PRIMA: IMPERIUM ROMANUM

UBI EST...?

LITTERAE ET NUMERI

Quinque lupuli sunt lupae,

quinque lupuli tras motum scopae!

Quinque sunt, quinque habebat,

 magis parvulo mamulam tenebat!

Quinque lupuli sunt lupae,

quinque lupuli tras motum scopae!

quinque sunt, quinque amabat,

 nigros et albos omnes curabat!

DE NUMERIS ET LITTERIS

EGO IULIA SUM

ANNO a. C. LXVII. 

TOTA GALLAECIA EST DIVISA IN PARTES DIVERSAS, A ROMANIS OCCUPATA EST… TOTANE?  MINIME! 

Avete amici et amicae! Ego Iulia sum.

 Ego in Gallaecia nata sum. Gallaecia in Hispania est, Hispania paeninsula est, sed tota paeninsula romana non est. 

Ego puella gallaeca et quoque puella romana sum, nam patrem et matrem romanos habeo, sed mea mater morta est....

Hodie Romam veni. Familia romana patrem, matrem, filios filiasque habet, sed ego familiam consuetam* non habeo.



Cur Romam veni**?

Ego Romae cum familia romana vivere volo***. Magnum secretum habeo et cum secreto de mea matre Romam iter fecit. Secretum meae vitae sapere volo. 

*consuetam: acostumada.

**veni: cheguei.

***volo: quero

( CONTINUABIT)

QUID EST?

QUID EST?

 CULTURA:

QUID STUDIUM LINGUAE LATINAE EST? ( Que cousa é o estudio do latín?)

Quaestiones:

A- RESUMITE: Resume en galego os contidos dos distintos apartados ou títulos que se comentan neste vídeo: 

- QUE É O LATÍN?

 

- TIPOS DE LATÍN

 

- A EXPANSIÓN DO LATÍN

 

- AS LINGUAS ROMANCES

 

- OS ROMANOS E OS GREGOS

 

ET LINGUA: 

B) Detente logo: Copia e comenta a seguinte cita do poeta Horacio que aparece traducida no vídeo:

              Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit in agresti Latio.

- ROMA ET  MUNDUS MODERNUS

- O LATÍN E O CASTELÁN 

 Cres que podemos afirmar o que se di da súa relación co castelán, pero en lugar do castelán sobre o galego? *

- O COÑECEMENTO DO LATÍN, PARA QUE SERVE?

UN SEGUNDO VÍDEO QUE FALA DO ALFABETO LATINO: 

ACTIVIDADE:

ESCRIBE o alfabeto galego ten 23 letras e 6 dígrafos (ch, gu, ll, nh, qu, rr).

ESCRIBE o alfabeto do castelán ten 27 letras e 5 dígrafos. 

ESCRIBE o alfabeto latino e compáraos cos que usamos nós:

 

ACTIVIDADE EXTRA: 

*Poderiamos realizar unha versión do primeiro vídeo en lingua galega? Prazo de presentación:15 días. 

IN MEMORIA NOSTRA FORTUNA

Ubi est? In vila Marini est. 

Avete, alumnae et alumni linguae latinae!

Ego vester magister linguae latinae sum.

Hodie prima aula linguae latina incipit.

Hector mihi nomen est.  

LINGUA:

I- SALUTATIONES.  Duo modi salutandi, modo singulari et modo plurali: 

 - Modo singulari: AVE aut SALVE, 

(scriptum in lingua gallaeca: Ola!  ad unam personam) 

- Modo plurali: AVETE aut SALVETE! 

(scriptum in lingua gallaeca: Ola!  duabus aut pluribus personis)

Modo singulari: VALE  

(scriptum in lingua gallaeca: Adeus! ad unam personam) sed

Modo plurali: VALETE 

(scriptum in lingua gallaeca: Adeus! duabus aut pluribus personis.

II- VERTERE SALUTATIONES IN LINGUAM GALLAECIAE

Ave,  Caesar...  et  ave, Claudia...   Avete Caesar et Claudia

Vale Marcus...  et.  vale, Valeria...     Sed   valete, Valeria et Marcus,

 

Ave, mei alumne... / Salve, mea alumna, sed  avete alumnae et alumni! 

Vale, mea alumna, sed valete meae alumnae!

Avete,  mei amici.  Avete, meae amicae,           

Ave, mea amica ,             

Vale, mei amice, 

Valete, meae alumnae et mei alumni,                          

III- QUID NOMEN EST TIBI? 

Hector mihi nomen est.

QUID NOMEN EST TIBI?

-  _________   mihi nomen est.      

GRATIAS TIBI AGO. (Grazas)

NIHIL EST (Non é nada, De nada)

IV- EGO SUM BENE, MEA ALUMNA,  QUOMODO VALES?

BENE aut MALE ?  

OPTIME aut PESSIME

VOS, MEAE ALUMNAE, QUOMODO VALETIS?

NOS SUMUS...

ET VOS, MEI ALUMNI, QUOMODO VALETIS?

NOS SUMUS...

V- ESTNE TU PUER AN PUELLA? 

Marcus: EGO SUM PUER.

Claudia: EGO SUM PUELLA. 

Caesar: EGO SUM PUER.

Valeria: EGO SUM PUELLA.

ESTISNE VOS PUERI AN PUELLAE?

Claudia et Valeria: NOS SUMUS PUELLAE.

Marcus et Caesar: NOS SUMUS PUERI

VI- UBI  TU HABITAS? UBI TU STUDES?

EGO IN VILA MARINI HABITO ET IN SANCTO NARCISO STUDEO. 

VII- TU MEUS DICIPULUS LINGUAE LATINAE ES?...  

CERTE, EGO TUUS DICIPULUS LINGUAE LATINAE SUM

TU MEA DISCIPULA LINGUAE LATINAE ES?

CERTE, EGO TUA DISCIPULA LINGUAE LATINAE  SUM 

MARCUS ET PETRUS  TUI DISCIPULI LINGUAE LATINAE SUMUS

CLAUDIA ET LAURA TUAE DISCIPULAE LINGUAE LATINAE SUMUS

VIII- PROBA TU FABULARE PRIMUM COLLOQUIUM

CULTURA: 

I- IN MEMORIA NOSTRA FORTUNA

Procuramos un lema para este curso que  escribimos en latín, unha frase ben parecida tamén en latín aparece no mesmo escudo do concello de Marín. Imos falar da memoria como SPECULUM HUMANITATIS, imos falar da nosa historia, tamén de cando Xulio César pasou por estas terras con afán de conquista. Feitos que nos van definindo e que teñen as súas pegadas no Marín de hoxe, no día a día.

QUAESTIONES:

1- Intenta unha tradución ao galego do lema do curso:

2- Fíxate na palabra FORTUNA porque é substancial para poder interpretar o que nos quere transmitir. Procura varios sinónimos desta palabra e comprobarás que poden ser ben diferentes uns doutros e polo tanto distintas as interpretacións do que queremos traducir. 

3- Fortuna é unha palabra que vén doutra palabra latina fors: (adverbio) quizás/ fors: (substabntivo feminino) sorte, azar, casualidade... O significado un tanto ambigüo da palabra leva a calificar a palabra como variable, boa ou mala fortuna, lévanos a unha incertidume.  Un tópico literario ben antigo que subliña esa ambigüidade: Fortuna mutabile  Intenta explicar ti agora este tópico coas túas palabras.

A roda da Fortuna, representación medieval.

4- Observa agora estes versos en latín medieval que personifican á fortuna mutabilis, caprichosa: Intenta unha tradución ao galego e a súa interpretación: 

O Fortuna,

velut luna

statu variabilis,

semper crescis

aut decrescis; 

Un exemplo de uso do tópico en textos de literatura modernas: Jorge Manrique

II- QUAE MATER LINGUAE LATINAE EST?  

III- PRIMA LECTIO LINGUAE LATINAE

Un dicionario de Latín/ Galego para empezar

 DICIONARIO LATÍN-GALEGO

Todo idioma é un mundo. E un dicionario é sempre unha porta aberta a ese mundo. Pero para consultar e usar con axilidade un dicionario debes saber algo máis que as palabras se colocan por orde alfabética. Para manexar este dicionario terás que ir interiorizando algunha das regras gramaticais máis básicas que che permitan distinguir  os distintos tipos de palabras como verbos, substantivos ou adxectivos de palabras variables máis específicas como os pronomes ou doutras invariables (preposicións, adverbios ou conxuncións).  

UNHA VOLTIÑA POLA PREHISTORIA

 A Laxe das Rodas é moito máis ca un xacemento arqueolóxico: é unha xanela aberta a un tempo no que o ceo marcaba o ritmo da vida.

Neste vídeo, as alumnas do CEIP de Louro e María, técnica de turismo do Concello, explícanos de forma didáctica como funciona esta laxe como calendario lunisolar, un sistema que combina os ciclos da lúa e do sol para medir o paso do tempo e organizar o ano.

Do mesmo xeito que facían os nosos devanceiros, que aprendían a ler o ceo para organizar a vida na terra, este calendario gravado na pedra servía para sinalar os momentos clave do ciclo anual: cando plantar, cando recoller, cando celebrar.

A lúa, coa súa capacidade de morrer e renacer cada mes, representaba os ritmos da fertilidade, do mar, da colleita, do corpo e da memoria.

Por iso a Laxe das Rodas non é só unha pegada na pedra: é unha expresión de sabedoría ancestral, un legado que nos conecta coa natureza, cos nosos devanceiros, e coa forma de entender o mundo que tivemos —e temos— na Galiza.

#ALaxeDasRodas #Louro #Ensino # Muros 

https://fb.watch/AvhIiTIQoC/

PROBA DE RECUPERACIÓN

 Os contidos da proba de recuperación serán os mesmos dos da última proba, a da 3ª avaliación que podes ver na entrada anterior. 

Se ademais queres practicar con textos novos para analizar e traducir 

IN ITINERE

CONTIDOS 3ª Avaliación

 DECLINATIONES

1ª Declinatio

2ª Declinatio

3ª Declinatio

4ª Declinatio

5ª Declinatio

 Adiectivi: 1ª clase: bonus,- a- un / niger,- gra,-grum

2ª clase: 2ª clase: (adxectivos pola 3ª declinación) brevis, -e, 

VERBI

Presens

Imperfectus

Praeteritus

Futurus

CULTURA

 Da sociedade romana da gens á républica e a sociedade dos servi

Idus de marzo

Calendario iuliano

Aprilia

Maius

Textos: Analizar e traducir (ambas) van ser un labor imprescindible para superar esta proba. 

TEXTOS PARA TRADUCIR

 

CENA ROMANA

HOMINES  CANESQUE

IN ITINERE

VIVAMUS, MEA LESBIA

CARPE DIEM ET TEMPUS FUGIT

Saberías explicar estes tópcos literarios?

HABEMUS PAPAM !

 

Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam!

Papam, casus acusativus! 

MENSIS MAIUS:

 MAIUS AUT  MAIA? 

“Ex visu iussu Bonae Deae/sacr(um)/Callistus Rufinae n(ostrae) actor”, que quere dicir: “Callistus, escravo dependente de Rufina, en calidade de avogado ou tesoreiro, dedicou esta estatua á Bona Dea, respondendo a unha petición que lle fixo ela mesma, que se lle apareceu nun soño

BONA DEA, quae dea est? 

Da 4ª e a 5ª declinacións

 

  QUARTA DECLINATIO

  QUINTA DECLINATIO

Aprilis

 

 

APRILIA É VENUS?

CORPUS HUMANUM

 Un texto para traducir describindo o corpo e fixándonos na análise e nas palabras da 3ª declinación

Declinamos antes a palabra usando o declinator: 

Observemos as palabras coas que imos traballar nesta tradución.

CORPUS HUMANUM

OS ADXECTIVOS EN LATÍN

Declina os seguintes adxectivos: omnis-e/ sapiens, entis. 

Texto: VER ET  HIEMS

dicionario latín-galego online

A SOCIEDADE DA GENS. DA MONARQUÍA Á REPÚBLICA ROMANA

 

A linaxe das persoas, a súa orixe por nacemento, foi en todas as civilizacións antigas un elemento de gran transcendencia social e política como veredes no transcurso do seguinte traballo de investigación, qi ue nos permitirá  coñecer mellor o verdadeiro motor da Historia de Roma. 

Imos investigar sobre este concepto: A SOCIEDADE DA GENS

NOS IDUS DE MARZO ...

 Que son os Idus de marzo?

Para responder temos que saber de calendario iuliano por suposto do seu artífice:

-  Caius Iulius Caesar. O magnicidio de C. Iuluius Caesar:

  INVESTIGA: Pero por que mataron a César?

TEXTO PARA TRADUCIR: DAEDALUS

 

Entra no seguinte enlace e, logo, copia o seguinte texto.  Vai analizando e traducindo oración a oración usando o vocabulario que tes na propia entrada. 
 

DAEDALUS

CONTIDOS 2ª Avaliación

 I-DECLINATIONES ( traer declinator 1ª-2ª 3) 

PRIMA DECLINATIO

SECUNDA DECLINATIO

ADIECTIVUS (I) Bonus,-a,-um / Niger, -gra, -grum.

TERTIA DECLINATIO

II-VERBUS

Praesentes

Impecfectus

Futurus

Perfectus

Imperativo:

III-ANALISE E TRADUCIÓN (un texto ou oracións de dificultade semellante ás que estivemos facendo ata o de agora)

IV-CULTURA

As mulleres na fundación de Roma

Ianuarius

Februarius

Mensis Decem

TERTIA DECLINATIO

 

TERTIA DECLINATIO

FEBRUARIUS

 Para traballar sobre a etimoloxía do mes de FEBRUARIUS. 

REA SILVIA, RÓMULO E REMO

 

Sabías que as orixes de Roma poden contarse como resultado dunha violación. Esta será unha das cuestións que terás que investigar. 

A fuxida de Troia, Creúsa con Eneas, cargando
con Anquises, seu pai, e Iulo  Ascanio, o meniño.

A viaxe e aventuras de Eneas e os troianos polo Mediterráneo narrada na Eneida de Virxilio. 

O suicidio de Dido de Cartago por amor a Eneas,
tras zarpar esta cara a Italia.

Eneas e Lavinia  

Xa coñecemos a historia de Eneas que narrou Virxilio na Eneida, agora toca coñecer como se chega desde o desembarco do troiano Eneas  co seu fillo Iulo Ascanio nas terras do Lacio ata a fundación de Roma.  

O lugar central da península de Italia onde debes situar os sucesos e todas estas lendas.

AS MULLERES NO NACEMENTO DE ROMA. 

Como llo contaríamos dun xeito orixinal ás compañeiras e compañeiros?

 I- O punto de partida serán as tres mulleres de Eneas e os manexos da deusa Venus para que o seu fillo chegue a Italia: Creúsa, Dido e Lavinia. Relata estes feitos brevemente sen deixar atrás detalles importantes ou dito doutro xeito responde a estas tres preguntas:  De quen era fillo Eneas?  De quen era fillo Iulo Ascanio? Que pintan as outras mulleres nesta historia?

O deus Marte visita a Rea Silvia sacerdotisa Vestal

II- Fundada Alba Longa por Iulo Ascanio tempo despois outra muller, nai de Rómulo e Remo, Rea Silvia merece tamén unha interesante e contundente reflexión, podes facelo respondendo a estas catro preguntas:  De quen era filla? Que lle ocorre ao seu pai? Que significaba e por que acaba sendo unha sacerdotisa vestal? Que lle ocorre sendo xa unha sacerdotisa vestal? 

Rómulo e Remo mamando da loba Luperca. 

O pastor Faústulo descobre aos xemelgos ao pé do Río Tíber.

III- Logo virá a cuestión da famosa loba, que hai quen di que era realmente unha muller denominada "lupa", si para algúns unha prostituta. As nais adoptivas de Rómulo e Remo precisan unha pequena investigación: O nome de Lupa ou Luperca e o de Larentia a muller do pastor Faústulo, son poucas veces citadas.

IV- O nome dos ríos en latín é masculino e o das cidades feminino. Outra reflexión en paralelo que hai que realizar é o nome e a personalidade masculina do río Tiber, (hai quen afirma que o nome orixinario, máis primitivo do río era Álbula, que parece feminino, investiga porque se lle cambiou o nome). Logo o nome polo que coñece todo o mundo a este río, Tiber, puidera ter algo que ver co propio nome da cidade que nace a súa beira, Roma (os nomes de cidades son normalmente femininos), xa que a palabra etrusca "rumón" significa río.

As colinas de Roma habitadas por distintas tribos de pastores.

V- Rómulo e Remo serán criados como pastores entre colinas naquel espazo onde logo fundarán Roma. Pero que deben realizar antes en Alba Longa? Cal dos dous será o primeiro rei de Roma? O novo rei realiza un ritual, o da Roma Quadrata no Monte Palatino. Será entón cando de novo as mulleres resultan esenciais nesta historia e volve a aflorar a violencia masculina. Roma naceu cun problema de seu, esta nova cidade non terá futuro a non ser que...?  Relata este capítulo con especial atención a dúas mulleres: Tarpeia e Hersila.

O rapto das Sabinas

A morte de Tarpeia

Unha das accións pacifistas protagonizadas por mulleres da Antigüidade, a das Sabinas. 

VI- Como ben sabemos os mitos son en boa medida ficción, non hai máis que ver o protagonismo marcadamente machista destas lendas da fundación. Pero que hai de real no que nos contan. Como foi o nacemento da Roma segundo a historia e a arqueoloxía?

Alba Longa a capital do Lacio vai ser vencida e será Roma a capital deste territorio central de Italia. O terrible asasinato de Camila, que quedará impune, enmárcase nesta parte da historia da monarquía romana.   

Asasinato de Camila no 667 a. C. por parte de Horacio. 

VII- Como xa dixemos a fundación de Roma podemos contala a partir dunha violación, pero tamén hai unha violación nas lendas que narran o último capítulo da monarquía en Roma.   Contan que Roma tivo sete reis homes (procura unha listaxe dos reis de Roma) e que se funda sobre sete colinas, pero será unha muller a que remate coa monarquía romana daquela en mans dunha das súas tribos fundadoras, os etruscos! Como se chama esta muller que pasou e como responderon os romanos ao sucedido? Realata coas túas palabras estes sucesos.

 A violación de Lucrecia por parte do fillo do rei etrusco, Traquinio, o Soberbio.

Levantamento dos romanos contra os etruscos pola morte de Lucrecia que provocará a caída da monarquía romana e o comezo dun novo sistema de goberno para Roma, o da República. 

A MONARQUÍA ROMANA

 

FAMILIA ROMANA (II)

 FAMILIA ROMANA

Visualizar os vídeos para coñecendo a historia traducir logo un texto. FAMILIA ROMANA II

IANUARIUS ET PRIMUS LABOR ANNI

XANEIRO 

PERFECTO

AENEAS

Comezamos forte: tres tarefas:

1º- Investigar sobre Ianuarius, o nome do mes.

2º- Aprender o tempo de perfecto dos verbos en latín 

3º Analizar e traducir un texto que nos quedara pendente o ano pasado.